همان‎طور که می‎دانید دولت مُصر است که مطابق قانون، فاز دوم هدفمندی یارانه‎ها را اجرا کند؛ درحالی که بیشتر نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی، شرایط کنونی اقتصاد را برای اجرای فاز دوم مناسب نمی‎دانند. به‎نظر شما چه زمانی می‎تواند برای عملیاتی‎کردن فاز دوم هدفمندی مناسب باشد؟
در حقیقت فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‎‎ها باید در اسرع وقت شکل عملیاتی به خود بگیرد، چراکه اجرایی کردن چنین قانونی در مسیر اصلاح ساختاری، ضرورتی اجتناب‎ناپذیر است اما اینکه برخی نمایندگان مجلس با اجرای فاز دوم هدفمندی‎ یارانه‎‎ها مخالفت می‎کنند، خود به‎نوعی بحث‎بر‎انگیز است، چراکه آن‎ها معتقدند شرایط اقتصادی کشور باید کشش اجرای دقیق فاز دوم را داشته باشد تا مشکلی اقتصاد را تهدید نکند. البته انتظار من از نمایندگان مجلس این است که از نظرات کارشناسان خبره اقتصادی استفاده کنند تا با روشن شدن زوایا و آگاهی از شیوه انجام کار با برنامه‎ریزی دقیق و ارائه راه‎کار‎های مناسب و تخصصی، کاری کنند که قانون هدفمندی یارانه‎‎ها به‎صورت کامل اجرا شود.

جناب پژویان، خیلی از کارشناسان، تورم بالا و وجود نقدینگی و سیر نزولی قدرت خرید مردم را به مسئولان گوشزد می‎کنند و بر این باورند که با اجرای فاز دوم مشکلات مردم تشدید می‎شود. نظر شما در این مورد چیست؟
البته باید بگویم که اگرچه اجرای قانون هدفمندی یارانه‎ها تاحدی بر نرخ تورم تأثیر گذاشته است، اما با توجه به نتیجه اجرای چنین قانون مهم، این ‎تورم اصلا نباید وحشتناک جلوه داده شود؛ به‎طور مثال کشور‎هایی نظیر ترکیه و برزیل نیز پس از تحمل تورم سنگین توانسته‎اند اکنون به رشد اقتصادی بالا دست پیدا کنند پس در چنین شرایطی باید انتظار تورم را نیز داشته باشیم و مدت زمانی آن را تحمل کنیم تا بتوانیم به رشد اقتصادی قابل توجهی دست پیدا کنیم. درواقع باید گفت، افزایش نرخ تورم در چنین شرایطی نباید موجب شود اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور انجام نشود. این را نیز باید بگویم که پس از اجرای قانون هدفمندی‎ یارانه‎‎ها درکشور هزینه دهک‎‎های پایین درآمدی، به‎خصوص جمعیت قشر روستا نشین کشور همراه با رفاه نسبی افزایش یافته است. از سوی دیگر اکنون میزان نرخ تورم سال‎های اخیر نسبت به میانگین تورم چند ده سال گذشته پایین‎تر است. به هر صورت عده‎ای بر این باورند که اجرای قانون هدفمندی یارانه‎ها باعث گرانی و افزایش نرخ تورم شده است، درحالی‎که چنین نیست و بخش عمده‎ای از گرانی‎ها در کشور به شوک ارزی برمی‎گردد. متأسفانه تورم یک بهانه است تا فاز دوم هدفمندی یارانه‎‎ها را به تأخیر بیندازند، هرچند من معتقدم که در صورتی‎که برخلاف نتایج فعلی، تورم بالایی هم ایجاد می‎شد، این تورم بهای ناچیزی در قبال رشد و شکوفایی است که در آینده با اصلاح قیمت‎‎های نسبی حاصل می‎شود. به‎هرحال کسانی که علم اقتصاد نمی‎دانند، از تورم هم وحشت دارند.

به‎هرحال آیا کشور آمادگی اجرای فاز دوم هدفمندی را حتی تا پایان سال دارد؟
به‎صراحت باید گفت که امسال هم آمادگی اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‎‎ها در کشور وجود دارد. اما باید تغیراتی در شیوه اجرا ایجاد شود؛ به‎گونه‎ای که یارانه تولید به‎صورت یارانه انرژی نباشد. یارانه تولید باید از طریق نرخ استهلاک نزولی پرداخت شود و به‎جای یارانه نقدی، معافیت مالیاتی برای تولید پیش‎بینی شود تا تولیدکننده تشویق به تغییر تکنولوژی و کاهش مصرف انرژی در واحد تولیدی و محصولات تولیدی شود. البته صنایع و بنگاه‎های تولیدی کشور، نقدینگی و سرمایه در گردش لازم برای تغییر تکنولوژی را ندارند و بانک‎‎ها باید نقدینگی مورد نیاز آن‎ها را تأمین کنند.

تبعات تعلل در اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‎ها را چه می‎بینید؟
درحقیقت اصلاحات ساختاری در کشور باید شکل گیرد و چنانچه تعلل و تأخیری خارج از ضوابط در این زمینه صورت گیرد، بی‎تردید آثار مثبت مرحله اول این طرح نیز از بین خواهد رفت. عده‎ای دولت را از اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‎ها می‎ترسانند؛ این در حالی است که اکنون زمان آن است که همه از دولت برای اجرای این قانون حمایت کنند. هرچند در فاز اول اجرا نتوانستیم سیاست‎‎های مناسبی را اجرا کنیم، اما در بخش عدالت، بهبود توزیع درآمد و اصلاح سبد مصرفی خانوار‎ها بسیار موفق عمل کردیم. اگر به محاسن و مزایای اجرای قانون هدفمندی یارانه‎ها نگاه کنیم، خواهیم دید که علاوه‎بر مصرف بهینه سوخت، در اثر اجرای این قانون کاهش قاچاق بنزین ما را از واردات بنزین بی‎نیاز کرد؛ بنابراین چنانچه چنین امری رخ نمی‎داد در شرایط تحریم چنین مشکلی در اقتصاد ما به فاجعه تبدیل می‎شد. با این ‎حال اگر اجرای قانون هدفمندی را همچنان متوقف کنیم، بی‎شک مجددا فاصله قیمت‎ها زیاد خواهد شد. با افزایش فاصله قیمت‎‎های واقعی و قیمت‎‎های تثبیت شده، باز هم قاچاق به روال گذشته انجام می‎شود و سبد مصرفی خانوار‎ها نیز مانند گذشته خواهد شد؛ در نتیجه کلیه دستاوردهای هدفمندی را از دست خواهیم داد.

پیشنهاد شما در جایگاه اقتصاددان به افرادی که دولت را از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‎ها می‎ترسانند چیست؟
متأسفانه برخی از این افراد به دلایل مختلف، آثار ارزشمند هدفمندی یارانه‎ها را نادیده گرفته و با این اظهارنظر‎ها به مردم جفا می‎کنند. اکنون زمان آن است که همه از دولت برای اجرای این قانون حمایت کنند. البته دولت نیز باید در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‎ها روشی درست برای پرداخت یارانه به بخش تولید را در دستور کار خود قرار دهد. در چنین شرایطی باید اذعان داشت که فاز دوم بسیار بهتر از فاز اول اجرا می‎شود. به‎هرحال بروز فاصله زمانی بین فاز اول و دوم آثار مثبت فاز اول را از بین می‎برد و در نتیجه آماده‎سازی مردم برای فاز دوم هزینه‎‎هایی را به بار می‎آورد. متأسفانه بسیاری از انتقاد‎هایی که به قانون هدفمندی یارانه‎‎ها می‎شود کارشناسی نیست و ریشه علمی ندارد. در حال حاضر همه خود را اقتصاددان می‎دانند و در زمینه مسائل اقتصادی مقاله می‎نویسند. من حاضرم با تمام کسانی که به هدفمندی یارانه‎‎ها انتقاد دارند، در چهارچوب علم اقتصاد مناظره کنم تا مشخص شود نظر چه‎کسی بر اصول علمی استوار است. نمی‎دانم چرا برخی می‎خواهند مسائل را به‎گونه‎ای دیگر مطرح کنند. اگر گرانی به هدفمندشدن یارانه‎ها ارتباط داشت باید یک سال و نیم پیش شاهد این وضع می‎بودیم.

اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‎ها در شرایط فعلی اقتصاد کشور چقدر ضرورت دارد؟
همان‎طوری که گفته شد هدفمندی یارانه‎‎ها یا اصلاح قیمت‎‎های نسبی که مهمترین بخش این قانون است یک «باید» در اقتصاد ایران است نه یک «انتخاب». درواقع نباید به این فکر کنیم که اصلاح قیمت‎‎های نسبی را در ایران انجام بدهیم یا نه، بلکه باید آن را ضروری بدانیم؛ یعنی اگر کسی اجرای هدفمندی یارانه‎‎ها را ضروری نمی‎داند، الفبای اقتصاد را بلد نیست. در اجرای قانون هدفمندی یارانه‎‎ها نیز هدف اصلی این است که نهایتا هم الگوی مصرف و هم الگوی تولید اصلاح شود؛ یعنی  مصرف انرژی مصرف‎کنندگان که به دلیل ارزانی بسیار و تقریبا رایگان بودن حامل‎‎های انرژی بسیار زیاد است؛ - به صورتی‎که در این زمینه رکورد‎های جهانی را شکسته‎اند - تعدیل شود تا افزایش تقاضا - که حتی می‎توانست به این منجر شود که دیگر صادرات نفت نداشته باشیم و برای تأمین سایر پیش‎نیاز‎های تولید، نظیر آب مشکلات عدیده‎ای داشته باشیم - رفع شود. اکنون با اجرای فاز اول، شاهد مصرف بهینه سوخت و رفاه نسبی دهک‎‎های کم‎درآمد هستیم.

به‎نظر شما برای اصلاح مصرف انرژی در بخش تولید باید چه سیاستی اجرا شود؟
اصلاح روش‎‎های تولید و کاهش مصرف انرژی در بخش تولید کشور باید از طریق استهلاک نزولی صورت بگیرد که اساس آن پرداخت یارانه از طریق بخشش مالیات برای سرمایه‎گذاری مجدد است. این پیشنهادی است که مبتنی بر تئوری‎‎های اقتصادی است و کشور‎های بسیاری در دنیا از این ‎روش برای اصلاح بخش تولید خود بهره برده‎اند. بر این اساس با اصلاح روش‎‎های حمایتی از بخش تولید، مرحله دوم هدفمندی یارانه‎‎ها باید هرچه زودتر اجرا شود تا هم بخش تولید را به‎سمت تغییر تکنولوژی و ارتقای کیفیت هدایت کنیم و هم از مصرف‎کننده  تا زمان کاهش مجدد قیمت‎‎ها در بخش تولید  حمایت کنیم تا به‎تدریج یک سیستم حمایتی دائمی را در کشور اجرایی کنیم. به‎نظر می‎رسد که همان اتفاقی که در زمان تصویب طرح تثبیت قیمت‎‎ها در مجلس هفتم افتاد و باعث لطمات بسیاری به اقتصاد کشور شد، در زمان حاضر نیز با اصرار طراحان اصلی تثبیت قیمت‎‎ها و این‎بار برای توقف فاز دوم هدفمندی یارانه‎‎ها در حال وقوع است. در واقع انگار تاریخ یک بار دیگر تکرار می‎شود. در زمان طرح مصوبه تثبیت قیمت‎‎ها که دولت را موظف کرد برای مدت چند سال قیمت حامل‎‎های انرژی را ثابت نگه دارد و افزایش ندهد، به بسیاری از نمایندگان مجلس وقت مراجعه کردم و خواستار توقف این اشتباه بزرگ شدم. در همان زمان هم اعلام کردم که این کار تورم را کنترل نخواهد کرد و باعث مشکلات حادتر در آینده می‎شود که عبور از آن بسیار دشوار است. متأسفانه نتیجه همان شد که پیش‎بینی کرده بودیم. طرح تثبیت قیمت‎‎ها اجرا شد و براساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، تورم نیز هیچ‎گونه کاهشی پیدا نکرد و این فاصله قیمتی که در طول چند سال (به‎دلیل عدم افزایش سالانه) به‎وجود آمده بود، تبدیل به مشکل حال حاضر اقتصاد ایران شد. درواقع فاز اول قانون هدفمندی با هدف از بین بردن همین فاصله قیمتی طراحی و اجرا شد و خوشبختانه نتیجه مثبتی هم داد. به‎نظر من نتیجه کاری که عده‎ای برای تصویب طرح تثبیت قیمت‎‎ها انجام دادند و مخالفتی که در حال حاضر عده‎ای با اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‎‎ها می‎کنند، چیزی جز تخریب نیست. این افراد هر که هستند اشتباه می‎کنند.

آیا نقدینگی با هدفمندی یارانه‎‎ها افزایش می‎یابد؟
اجرای هدفمندی یارانه‎‎ها به هیچ عنوان به این معنا نیست که باید نقدینگی افزایش پیدا کند. اصل این است که پول از جیب پرمصرف‎‎ها به جیب کم‎مصرف‎‎ها برود. البته اگر می‎شد که به پرمصرف‎‎ها یارانه نداد خیلی بهتر بود، ولی به‎دلیل اینکه امکان شناسایی این افراد به‎طور دقیق وجود ندارد، خود مکانیزم بازار این کار را انجام می‎دهد. آن‎ها که بیشتر مصرف می‎کنند، باید پول بیشتری بپردازند و این اضافه درآمد پس از جمع‎آوری در خزانه دولت به‎عنوان یارانه به کم‎مصرف‎‎ها پرداخت می‎شود. درواقع اگر دولت دچار کسری بودجه نشود، به هیچ عنوان نقدینگی افزایش نمی‎یابد. ولی اگر دولت با کسری بودجه مواجه شود، به میزان همان کسری می‎تواند قدری نقدینگی را افزایش دهد. به‎نظر من محاسبه و تراز این جابه‎جایی برای دولت به‎گونه‎ای که نقدینگی افزایش پیدا نکند کار دشواری نیست. اینکه نقدینگی مقداری بیش از تولید ناخالص داخلی افزایش یابد امری بدیهی است، ولی افزایش بیش از آن ممکن است مشکلات تورمی به‎همراه داشته باشد. بر این اساس در هدفمندی یارانه‎‎ها به‎دلیل اینکه پول از افراد پرمصرف به‎سمت افراد کم‎مصرف در حال چرخش است لزوما موجب افزایش نقدینگی نمی‎شود.

چهره اقتصاد ایران پس از اجرای کامل قانون هدفمندی یارانه‎‎ها چگونه خواهد بود؟
در صورتی که قانون هدفمندی یارانه‎‎ها به‎صورت دقیق و صحیح اجرا شود باید منتظر یک جهش بزرگ در کارایی و رشد اقتصادی باشیم. زمانیکه رشد اقتصادی بالایی داشته باشیم سایر معضلات نظیر بیکاری، فاصله طبقاتی و... نیز از بین خواهد رفت. دولت برای اجرای فاز دوم هدفمند شدن یارانه‎ها نباید تعلل کند؛ این اشتباه بزرگی است. اشتباهی که شاید تحت فشار‎‎های وارد شده به دولت به‎وجود آید و باعث شود که دولت از اجرای فاز دوم قانون هدفمند شدن یارانه‎ها هراس داشته باشد. بسیار تأسف‎بار است اگر دولت با اعمال فشار‎‎هایی که بر آن صورت می‎گیرد بخواهد بین اجرای فاز اول و دوم فاصله بیندازد. در این شرایط مطمئنا بین قیمت‎ها فاصله خواهد افتاد و دوباره فاصله قیمت‎ها رشد پیدا خواهد کرد.